Volgens deze norm mag het geluid op de gevels van woningen over een jaar gemiddeld niet hoger zijn dan 45 dB Lden. Dit is vergelijkbaar met het geluid van een zoemende koelkast of een fluistergesprek. Verreweg de meeste mensen ervaren dit niet als luid of hinderlijk. Toch kunnen sommige mensen dit wel als hinderlijk ervaren, net zoals het geluid van industrie en vlieg-, spoor- en (snel)wegverkeer mensen kan hinderen. Dit speelt bij een kleine groep direct omwonenden (circa 30 mensen). Bij de meeste woningen is het geluid op de gevel echter veel lager. Bijvoorbeeld aan de andere kant van de snelwegen in De Meern en Nieuwegein. Daar hebben bewoners er dus ook weinig tot geen hinder van.

De beperking van hinder voor omwonenden is een belangrijk uitgangspunt voor de gemeente. Daarom heeft de gemeente gekeken naar de verhouding tussen het aantal gehinderden ten opzichte van de energieproductie. De gemeentelijke norm ligt op het kantelpunt tussen verlies van energieopbrengst en voldoende hinderbeperking. Deze norm, die strenger is dan de tot voor kort geldende landelijke geluidnorm van 47 dB Lden, zorgt er dus voor dat de omgeving goed beschermd is tegen negatieve effecten van windmolengeluid. De windmolens mogen minder geluid maken dan onder de oude landelijke norm, echter zonder dat dit ten koste gaat van de stroomopbrengst. De norm sluit ook aan bij de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD).

De windmolens moeten straks naar behoren werken. Om dat te handhaven, is er een norm ingesteld die werkt met geluidsmetingen. Deze metingen worden uitgevoerd als de windmolens draaien en daarna als daar aanleiding toe is. Het geluid wordt dan zes keer tenminste 1 minuut lang gemeten om te controleren of het binnen de norm blijft op representatieve plekken op een vooraf vastgestelde afstand tot de windmolens. Als dat niet zo is, kan de gemeente daar direct iets aan doen. Deze norm heet equivalent geluidsniveau over 1 minuut (LAeq1min).

We hebben berekend hoeveel mensen ernstige hinder kunnen ervaren van het geluid van de windmolens. We hebben daarbij de opstellingen uit het milieueffectrapport gebruikt. Daarbij blijkt dat sommige mensen in het gebied met 37 dB Lden aan windmolengeluid te maken krijgen. Dit is een geluidsniveau dat vergelijkbaar is met fluisteren en een stille woonkamer. De kans dat mensen dit als ernstige hinder ervaren is daarom kleiner dan 0,5%. Op de 16.000 mensen die binnen het gebied wonen betekent dit dat 28 mensen ernstige hinder kunnen ervaren. Dit is overigens berekend met het minst stille windmolentype maar binnen de gestelde regels van de gemeente Utrecht. In het geval er voor nog stillere turbines wordt gekozen is het aantal gehinderden lager en het aantal ernstig gehinderden aanzienlijk lager, namelijk twee mensen (dit is een statistische verwachting).

Woningisolatie is een manier om de ernstige hinder te verminderen. De direct omwonenden kunnen daarom aanspraak maken op vergoeding van woningisolatie uit het Omgevingsfonds waar een deel van de opbrengsten van de windmolens in gaan komen. Woningisolatie heeft daarbij voorrang op andere plannen van omwonenden voor besteding van het Omgevingsfonds.

Zoals elders gezegd heeft de gemeente de 45 dB Lden-norm gekozen omdat deze op het kantelpunt tussen aantal gehinderden en de elektriciteitsproductie ligt: bij die norm produceren de windmolens niet minder groene stroom terwijl de norm wel strenger is dan de oude landelijke norm van 47 dB Lden. Een nog strengere Lden-norm gaat echter wel ten koste van de opbrengst van de windmolens. Bij deze strengere norm is er bovendien geen garantie dat er veel minder hinder optreedt. Het aantal ernstig gehinderden zakt volgens berekeningen van 28 naar 22. Dit laat zien dat er maar heel weinig mensen hier baat bij hebben, terwijl het wel tot een verlies van 1,1% oftewel 1,2 GWh per jaar leidt (het elektriciteitsverbruik van zo’n 375 huishoudens).

De norm gaat uit van een gemiddelde geluidsbelasting maar het is niet zo dat de windmolens op piekmomenten ineens veel harder te horen zijn. Uit berekeningen voor deze locatie blijkt dat het verschil tussen het jaargemiddelde geluidsniveau in de nacht en het maximale geluidsniveau 3 dB kan zijn (dit verschil is voor verreweg de meeste mensen net hoorbaar). Dit is o.a. afhankelijk van het specifieke windturbinetype dat we gaan kiezen.

Het jaargemiddelde geluid is bij woningen dichterbij de windturbines hoger dan bij woningen verderweg. Zo ook voor het maximale geluidsniveau. De berekeningen laten zien dat het jaargemiddelde geluidsniveau in de nacht voor de hoogst belaste woning 38 dB (A) is. Het piekgeluid (maximale geluidsniveau) is voor deze woning in geval van de bovengrens van het voorkeursalternatief 40 dB (A), nog steeds een niveau dat tussen fluisteren en een stille woonkamer en rond het zoemen van een moderne koelkast ligt. Met metingen wordt gecontroleerd of dat in de praktijk ook het geval is. Hiervoor wordt een voorschrift opgenomen in de omgevingsvergunning.

Volgens het geluidsrapport kan er opgeteld met het omgevingsgeluid (o.a. (snel)wegverkeerslawaai en industrielawaai) voor de hoogst belaste woning maximaal 2 dB aan extra geluid ontstaan. Deze toename treedt op bij één adres en enkel wanneer de minst stille windmolen gekozen wordt. Daarbij moet gezegd worden dat een toename van 1 tot 2 dB niet door het menselijk gehoor waarneembaar is: een toename van 3 dB is net hoorbaar en een toename van 5 dB is goed hoorbaar.

Voor in de nacht is er de Lnight norm van 39 dB. De nachtnorm is er om mensen extra te beschermen voor uitzonderlijke situaties waarbij er nachtelijke energieproductie is en de windturbine overdag meer stil staat. Dan zakt het gemiddelde geluidsniveau en kan er in theorie ‘s nachts meer geluid gemaakt worden en toch aan de norm voldaan worden, wanneer er alleen een Lden norm zou zijn. Door ook een nachtnorm in te voeren moet het gemiddelde geluid over de nachtperiode ook aan een norm voldoen, onafhankelijk van de dagproductie. Uit het onderzoek blijkt overigens dat de jaargemiddelde geluidsbelasting in de nachtperiode bij woningen nergens hoger is dan 38 dB, voor de opstellingen die wij hebben onderzocht.

Voor de nachtnorm is er eenzelfde onderbouwing als voor de gemiddelde Lden norm. Ook hier staat de bescherming van de gezondheid voorop en is vervolgens gekeken naar de verhouding tussen het aantal gehinderden ten opzichte van de energieproductie.

Ten eerste kiezen wij bij de aankoop van windmolens een stil type. Uit een lijst van beschikbare windmolens selecteren we de vijf stilste en daaruit maken we een keuze op basis van prijs en kwaliteit. Door de afstand tussen windmolens en woningen weten we dat er jaargemiddeld niet meer dan 45 dB Lden op de gevel van woningen mag komen. Dat geluid is vergelijkbaar met het niveau van een zoemende koelkast of een fluistergesprek, met een zoevend karakter door de beweging van de wieken. De gemeente handhaaft de norm en controleert met geluidsmetingen of de windmolens niet meer geluid maken dan dat ze volgens de berekeningen doen.

Daarnaast is woningisolatie een manier om geluidhinder te verminderen. De direct omwonenden kunnen daarom aanspraak maken op vergoeding van woningisolatie uit het Omgevingsfonds. Dit is het fonds waar een deel van de opbrengsten van de windmolens in gaat komen. Woningisolatie heeft daarbij voorrang op andere plannen van omwonenden voor besteding van het Omgevingsfonds.

In een recent literatuuronderzoek concludeert het RIVM dat het laagfrequente deel van het geluid van windturbines normaal gesproken niet voor extra hinder zorgt ten opzichte van het totale ‘gewone’ geluid. Laagfrequent geluid (geluid met lage tonen) is onderdeel van het totale geluid, dus valt ook binnen de 45dB Lden norm. Er is geen aparte norm voor gemaakt, want deze norm zou namelijk geen extra bescherming bieden. 

Toch zijn er voorbeelden van windparken waarbij er sprake is van hinder door laagfrequent geluid. Dit is het geval bij windmolens die niet goed functioneren. Deze windmolens produceren dan zogenaamd tonáál laagfrequent geluid (hoorbaar als een bromtoon). Als dit aan de orde is, zullen we maatregelen treffen om de molens goed te laten functioneren. 

In de vergunning komt te staan dat de windmolens worden stilgezet zodra er slagschaduw terecht komt op een woning die ligt binnen twaalf keer de rotordiameter (dat is bij ons ongeveer 2000 meter). Dat gebeurt met name in het voorjaar en najaar gedurende enkele minuten in de ochtend of avond. Het kan zijn dat er tot twee minuten slagschaduw op een woning valt, dat is de tijd die molen nodig heeft om tot stilstand te komen. Als je binnen de 2 km vanaf de windmolens meer slagschaduw opmerkt dan gaat er iets niet goed en dan kun je dat melden bij Rijne Energie. We passen dan de instellingen van de stilstandvoorziening aan. Zeker bij de start van het windpark is het goed om dit samen met bewoners te doen. Slagschaduw op grotere afstand dan 2 km is nauwelijks waarneembaar: op die afstand is de schaduw zover verflauwt dat hij bijna niet meer merkbaar is.

In het milieueffectrapport (MER) worden alle onderzoeken netjes samengevat. De milieueffectrapportage (m.e.r.) heeft tot doel het milieubelang een plek te geven in de besluitvorming over het energielandschap. Het milieubelang betekent alle mogelijke effecten op mensen, dieren en landschap. Dit helpt ons en de gemeente bij het plannen van de windpark om keuzes te maken waarin we het milieubelang meenemen. Hier kun je het MER lezen.